Seçim Öncesi Partilerin Ekonomik Politikaları Hangi Parti Hangi Ekonomiyi Savunuyor?
Türkiye’deki 2025 Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri yaklaşırken, partilerin ekonomi politikaları, seçmenlerin tercihlerinde belirleyici bir faktör olmaya devam ediyor. Ekonomi, özellikle yüksek enflasyon, işsizlik, döviz kurlarındaki dalgalanma ve yaşam pahalılığı gibi sıkıntıların gündemde olduğu bir dönemde, Türkiye’nin geleceği açısından kritik öneme sahip. Seçim öncesi partiler, her biri kendi ekonomik vizyonunu belirleyerek, ülkenin ekonomik sorunlarına dair çözüm önerileri sunuyorlar. Peki, hangi parti hangi ekonomiyi savunuyor ve seçim sürecinde hangi ekonomi politikaları ön plana çıkacak? İşte öne çıkan partilerin ekonomik politikaları:
1. Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP): “Pazar Ekonomisi ve Serbest Piyasa”
AKP, uzun yıllardır Türkiye’de serbest piyasa ekonomisini savunuyor. Partinin ekonomik politikaları, özellikle 2000’lerin başında başlayan liberal ekonomi ve özelleştirme programlarıyla şekillendi. 2025 seçimlerine giderken, AKP’nin ekonomik politikaları şu temel unsurlarda yoğunlaşıyor:
- Büyüme ve Kalkınma: AKP, ülkenin ekonomik büyümesini ve kalkınmasını savunuyor. Hükümet, altyapı projeleri ve büyük inşaat yatırımlarıyla ekonomiyi canlandırmaya devam ediyor. Bu projeler, büyümeyi artırmayı ve istihdam yaratmayı hedefliyor.
- Düşük Faiz Politikası: AKP, enflasyonu düşürmek amacıyla faiz oranlarını düşük tutmayı tercih ediyor. Bu politika, tüketici kredilerinin ve yatırımların artmasını teşvik etmeyi amaçlıyor. Ancak, bu yaklaşım aynı zamanda enflasyonist baskılarla karşı karşıya kalınmasına da yol açabiliyor.
- İhracat ve Dış Ticaret: AKP, dış ticareti teşvik etmeyi ve ihracatçıları desteklemeyi savunuyor. Bunun yanında, yerli üretimi artırarak dışa bağımlılığı azaltmayı hedefliyor.
Eleştiriler: AKP’nin ekonomik politikaları, yüksek enflasyon, işsizlik ve döviz kurlarındaki dalgalanma gibi sorunlara karşı yeterince etkili olamayacağı yönünde eleştiriliyor. Ayrıca, dış borçlanma ve büyüme odaklı ekonomi politikaları, ekonomik istikrarı tehdit edebilir.
2. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP): “Sosyal Demokrat Ekonomi ve Adil Paylaşım”
CHP, sosyal demokrat bir parti olarak, Türkiye’nin ekonomik yapısında daha adil bir paylaşım ve devletin ekonomik hayatta daha fazla rol oynamasını savunuyor. CHP’nin ekonomik politikaları, şu temel ilkeler üzerinde şekilleniyor:
- Eşitlikçi ve Sosyal Adalet: CHP, gelir dağılımındaki adaletsizlikleri gidermek için sosyal yardımlar ve kamu yatırımlarıyla halkın refah seviyesini yükseltmeyi hedefliyor. Özellikle sağlık, eğitim ve sosyal güvenlik gibi alanlara daha fazla yatırım yapmayı vaat ediyor.
- Devletin Rolü: CHP, devletin ekonomiye müdahalesinin artmasını savunuyor. Kamu yatırımları, sosyal altyapı projeleri ve istihdamı artıracak düzenlemelerle, özel sektörle birlikte bir kalkınma modelinin benimsenmesi gerektiğini düşünüyor.
- Yeşil Ekonomi ve Sürdürülebilir Kalkınma: CHP, çevre dostu yatırımlar ve sürdürülebilir kalkınma politikalarını ön plana çıkarıyor. Yenilenebilir enerji yatırımları, çevre dostu projeler ve yeşil dönüşüm, CHP’nin ekonomi politikalarının önemli unsurları arasında yer alıyor.
Eleştiriler: CHP’nin sosyal devlet modeline dayalı ekonomik politikaları, büyük bir devlet harcaması ve borçlanma riski taşıyor. Ayrıca, özel sektöre fazla müdahale edilmesi, bazı yatırımcıları olumsuz etkileyebilir.
3. İYİ Parti: “Merkez Sağ Ekonomi ve Dışa Açılım”
İYİ Parti, merkez sağ bir parti olarak, serbest piyasa ekonomisini savunuyor, ancak bunun yanında ekonomik kalkınma için devletin destekleyici rol oynaması gerektiğini düşünüyor. İYİ Parti’nin ekonomik politikaları, şu unsurlar üzerinde yoğunlaşıyor:
- Ekonomik Reformlar: İYİ Parti, Türkiye’nin mevcut ekonomik yapısını daha rekabetçi hale getirmek için yapısal reformlara gitmeyi vaat ediyor. Vergi reformu, iş gücü piyasası düzenlemeleri ve daha şeffaf bir devlet yönetimi öncelikli hedefler arasında.
- Dışa Açılım ve Ticaret: İYİ Parti, dış ticareti artırmayı ve Türkiye’yi küresel ekonomiye daha entegre hale getirmeyi savunuyor. Bunun için Avrupa Birliği ile ilişkilerin güçlendirilmesi ve yeni ticaret anlaşmalarının yapılması gerektiğini düşünüyor.
- Kapsayıcı Büyüme: İYİ Parti, büyüme oranlarının artırılması gerektiği görüşünde. Ancak büyüme ile birlikte gelir dağılımındaki adaletsizliklerin giderilmesi gerektiğini vurguluyor.
Eleştiriler: İYİ Parti’nin ekonomiye yönelik önerileri genellikle daha muhafazakar ve piyasa dostu bir yaklaşım olsa da, bazı ekonomistler bu politikaların daha fazla büyüme yerine gelir eşitsizliğini artırabileceği endişesini taşıyor.
4. Halkların Demokratik Partisi (HDP): “Ekolojik ve Toplumsal Ekonomi”
HDP, ekonomik politikalarında, ekolojik bir yaklaşımla toplumsal eşitlikçi bir sistem kurmayı amaçlıyor. HDP’nin ekonomi politikaları, özellikle çevre, toplumsal haklar ve adalet üzerine yoğunlaşan bir yapı sunuyor:
- Ekolojik Ekonomi: HDP, doğa ile uyumlu, ekolojik bir ekonomik sistemin kurulmasını savunuyor. Doğal kaynakların korunması, çevre dostu üretim ve tarım politikaları bu sistemin temel unsurları arasında yer alıyor.
- Toplumsal Eşitlik: HDP, ekonomik politikalarında daha fazla toplumsal eşitlik yaratmayı hedefliyor. Kürt meselesi, kadın hakları ve LGBT+ hakları gibi toplumsal grupların eşit haklara sahip olması gerektiğini savunuyor.
- Yerel Ekonomi ve Kooperatifçilik: HDP, yerel ekonomilerin güçlendirilmesi gerektiğini düşünüyor. Bu doğrultuda, kooperatifçilik ve yerel kalkınma stratejilerinin artırılmasını savunuyor.
Eleştiriler: HDP’nin ekonomi politikaları, sosyalist bir yapıya dayandığı için bazı çevreler tarafından, Türkiye’nin mevcut ekonomik yapısına uyumsuz ve pratikte uygulanabilirliği zor olarak görülüyor.
5. Saadet Partisi: “Milli Görüş Ekonomisi ve Adaletli Kalkınma”
Saadet Partisi, Milli Görüş hareketinin bir parçası olarak, Türkiye’nin ekonomik bağımsızlığını savunuyor. Partinin ekonomi politikaları, ahlaki değerlere dayalı adaletli bir sistemin kurulmasına odaklanıyor:
- Ahlaki Ekonomi: Saadet Partisi, kapitalist ekonomiye karşı durarak, adil ve etik bir ekonomi anlayışıyla kalkınmayı savunuyor. Bu ekonomi modelinde, yoksullukla mücadele, gelir adaletsizliğinin giderilmesi ve sosyal refahı artırmak temel hedefler.
- Milli Ekonomi ve Üretim: Partinin önerileri arasında, Türkiye’nin yerli üretime dayalı bir ekonomi kurması ve dışa bağımlılığını azaltması yer alıyor. Tarım ve sanayi politikaları, yerli üretimi artırmayı hedefliyor.
- İslami Ekonomi İlkeleri: Saadet Partisi, İslami ekonomi ilkelerine dayalı bir sistemin güçlendirilmesini savunuyor. Faizsiz finans sistemlerinin yaygınlaştırılması, bu ekonomi politikasının temel unsurları arasında yer alıyor.
Eleştiriler: Saadet Partisi’nin önerileri, daha çok dini ve etik temellere dayalı olduğu için bazı ekonomi uzmanları tarafından, pratikte uygulanabilirliğinin zor olduğu yönünde eleştiriliyor.
Sonuç Olarak
Türkiye’deki siyasi partilerin ekonomi politikaları, ülkenin geleceği için kritik bir rol oynayacaktır. AKP, büyümeyi ve serbest piyasa ekonomisini savunurken, CHP ve HDP daha sosyal adalet ve ekolojik kalkınmaya odaklanıyor. İYİ Parti, dışa açılımı ve ekonomik reformları savunurken, Saadet Partisi, ahlaki temellere dayalı bir ekonomi sunuyor. Seçmenlerin ekonomik politikalar üzerindeki tercihleri, Türkiye’nin ekonomik geleceğini şekillendirecek en önemli faktörlerden biri olacak.